Tekst'ar'o de Esperant'o

Est'is Maj'a post'tag'mez'o. Facil'a vent'o balzam'is la aer'o'n per parfum'o ŝtel'it'a ie el la flor'o'j de printemp'a'j arb'o'j, el la freŝ'verd'a herb'o okul'um'is bunt'a'j flor'kap'et'o'j, en la monoton'a'n tril'o'n de la gril'o'j miks'iĝ'is gaj'a gam'o de bird'o'j. Kaj en facil'a printemp'a ebri'et'o marŝ'is tra la kamp'o ekskurs'a societ'o. Mal'antaŭ'e, inter'babil'ant'e, ir'is mal'rapid'em'a grup'et'o: la gard'ant'a'j patr'in'o'j; la ge'jun'ul'o'j'n pel'is la jun'a sang'o: kant'ant'e, ŝerc'ant'e, kun paŝ'o'j tikl'at'a'j de danc'em'o ili rapid'is antaŭ'e'n, antaŭ'e'n, sen'fin'e, kontraŭ la vent'o, kontraŭ la blu'a horizont'o, kontraŭ la gaj'e ĝerm'ant'a, mild'e brak'um'ant'a, etern'a printemp'o. Koket'e flirt'is la bukl'o'j de la knab'in'o'j, ŝveb'is la jup'o'j, radi'is la okul'o'j. Son'is ŝerc'o'j petol'a'j, kri'o'j gaj'a'j — est'is feliĉ'a, sen'zorg'a printemp'a post'tag'mez'o.

Inter la ge'jun'ul'o'j, kun sam'e rapid'a'j, sed tamen iom pli pez'takt'a'j kaj pri'pens'it'a'j paŝ'o'j ir'is jun'ul'o. Kelk'foj'e li ek'rid'et'is je ŝerc'o, sed ceter'e li ne part'o'pren'is la super'ŝaŭm'ant'a'n jubil'ad'o'n. En li'a'j bon'a'j serioz'a'j okul'o'j sid'is en'profund'iĝ'int'a medit'o.

Grand'a kverk'o star'is mez'e de la kamp'o. La societ'o prem'is la direkt'o'n al ĝi. Iu propon'is halt'o'n kaj ripoz'o'n.

Oni sid'iĝ'is sur la mol'a herb'o'kovr'o. Post'e, kiel kutim'e, komenc'iĝ'is gaj'a'j kaj petol'a'j societ'a'j lud'o'j. En tiu'j lud'o'j ni'a jun'ul'o mult'e erar'is kaj perd'is, sekv'e dev'is plen'um'i tre mult'a'j'n “pun'o'j'n”. Li obe'is kun ĉarm'a pez'a serioz'ec'o. Kompren'ebl'e, kiel kutim'e, ne mank'is ĉikan'a'j pik'et'o'j, ŝerc'a'j diven'ad'o'j pri la kaŭz'o de li'a distr'it'ec'o.

Inter gaj'a'j lud'o'j kaj ŝerc'o'j ven'is la vesper'iĝ'o. De patr'in'a flank'o aŭd'iĝ'is voĉ'o'j pri hejm'e'n'ir'o. Sed la societ'o tro bon'fart'is por tio. Est'is tiel rav'a ĉi tiu mild'a, tril'ant'a kaj odor'ant'a printemp'a mal'lum'o, sub la vibr'a'j stel'okul'o'j de la velur'blu'a ĉiel'o. Kaj, ebl'e por silent'ig'i tiu'j'n mal'agrabl'a'j'n voĉ'o'j'n, oni ek'kant'is.

Post mult'a'j gaj'a'j kant'o'j, jun'ul'in'o, kun et'a sed ĉarm'a voĉ'o, ek'kant'is melankoli'a'n melodi'o'n:

Esper'o ... for'son'is la kant'o, dron'ant'e en long'et'a silent'o. Kaj la trajt'o'j de la silent'em'a jun'ul'o subit'e ek'vibr'is de intern'a ek'sku'iĝ'o.

Esper'o ... fals'a flam'o de l’ Esper'o... Ho jes! Tiu fals'a flam'o li'n log'as post si'n ... kiel long'e jam, kiel obstin'e, kaj, ebl'e, kiel sen'cel'e. Ĝi jen esting'iĝ'as, jen ek'bril'as de'nov'e, kiel marĉ'lum'o. Kaj li kur'as post ĝi'n, kur'as blind'e preter la ĝoj'o'j de si'a jun'ec'o.

Jen, kiel si'n'forges'e si'n don'as al la ĝoj'o, ĉi tiu kar'a societ'o! Ili ĝu'as si'a'n jun'ec'o'n, pov'as si'n trans'las'i al la vibr'ant'a Nun'o, al la log'o de la kar'a'j efemer'aĵ'o'j. Kaj li? Li est'as fremd'a al ili, fremd'a al ili'a ĝoj'o. Sed kial nun tio dolor'as al li? Ebl'e tamen li erar'is? Ebl'e tamen ĉi tio est'as la ver'a viv'o kaj ver'a feliĉ'o kaj ne la grand'a'j projekt'o'j, alt'a'j aspir'o'j, nobl'a'j rev'o'j? Ho jen en la arĝent'a lum'o de la ĵus'ven'int'a lun'o, kiel radi'as la vizaĝ'o de la kar'a kant'int'in'o! Kiel ĉarm'a ŝi est'as, kiel freŝ'a, kiel kis'ind'a! Kiel bon'e est'us nun dir'i al ŝi stult'a'n kompliment'o'n, ek'tikl'i ŝi'a'n rev'em'o'n per du'on'promes'a'j alud'o'j — kaj ebl'e, dum la hejm'e'n'ir'o, post'rest'i kun ŝi en sekret'a, ne'pri'parol'it'a konspir'o, por long'a man'prem'o, por am'a kun'klin'iĝ'o.

Li ne'vol'e ek'rid'et'is. Strang'a, tut'e strang'a, tut'e ne'ebl'a ŝajn'is al li tia kondut'o. Kaj kio'n li ja pov'us al ŝi dir'i? Ĉu en'tut'e li pov'us parol'i i'o'n, kio est'as mal'plen'a banal'aĵ'o, kio ne ven'us ver'e el li'a anim'o, kio ne est'us grav'a kaj bel'a. Valor'e bel'a. Mult'foj'e li hav'as ja tia'j'n pens'o'j'n, aŭskult'ant'e la inter'parol'o'n; li ankaŭ pov'us tiu'j'n dir'i, ebl'e tiu'j est'us eĉ surpriz'a'j. Sed iel li ĉiam mal'fru'as. Kiam la pens'o matur'iĝ'is, ricev'is si'a'n definitiv'a'n, bel'a'n rond'a'n form'o'n, la societ'o jam de'long'e for'las'is la tem'o'n, est'us jam rid'ind'e re'ven'i al ĝi. Kaj ceter'e, kiu'n interes'us, kio al li ŝajn'as grav'a kaj interes'a? Ĉu en'tut'e est'as grav'a la kern'o de la parol'o? Ĉu ne sol'e la parol'o grav'as, la parol'o mem, la buŝ'mov'o, la viv'o, la ne'ripoz'o? Ne, li ne konven'as tie ĉi. Kaj, se li bon'e pri'pens'as, li ebl'e dev'us fier'i pri tio, ke li ne konven'as tie ĉi. Kial do tio nun tiom dolor'as al li?

Nu, ĉar li nun ek'sent'is eg'e, kiel sol'ec'a li est'as. Li'n kruel'e ek'prem'is li'a grand'a amar'a izol'ec'o. Projekt'o'j'n li hav'as, labor'o'n, kar'a'n labor'o'n, pri kiu li fervor'as ek'de si'a infan'aĝ'o. Ho, se li pov'us ek'parol'i pri ĝi, ĉiu'j admir'us li'a'n elokvent'ec'o'n. Kiel iam, en la gimnazi'o, kiam li'a'j kompan'o'j ĥor'e deklam'is: “Malamikete de las nacjes!” Sed li ne pov'as parol'i. Li promes'is tio'n al si'a patr'o, kiu tim'as la stult'a'j'n mok'o'j'n pri li'a utopi'em'o, tim'as pri li'a kurac'ist'a reputaci'o. Kaj nun li est'as sol'a, tut'e sol'a en la mond'o, al neni'u li pov'as komunik'i la plej intim'a'n trezor'o'n de si'a anim'o. Nur li'a lamp'o sci'as pri tio, brul'ant'e ĝis mal'fru'e en la nokt'o; nur ĝi vid'as la kap'romp'a'j'n pen'o'j'n, nur ĝi vid'as la ĝoj'kri'a'n ek'salt'o'n kaj long'paŝ'a'n ek'promen'o'n en la ĉambr'o post la feliĉ'a solv'o de iu dur'a problem'o. Nu, tamen, ĉi tiu labor'o hav'as ja si'a'j'n ĝoj'o'j'n. Sed ĉu ĝi iam prosper'os? Neniam li est'is pli mal'proksim'e de tio ... Ver'e, esting'iĝ'as jam la flam'o, fals'a fals'a flam'o de l’ Esper'o ...

— Ĉu vi dorm'as, sinjor'o, ke vi sid'as tiel sen'mov'e? — son'is apud li knab'in'a voĉ'o.

— Ne, tut'e ne! — li respond'is konsci'ant'e, kio'n li ne'as. Feliĉ'e, la knab'in'o ne atend'is long'a'n respond'o'n, ŝi al'parol'is jam iu'n ali'a'n, ĉiu parol'is, kelk'a'j flustr'is, la ĝeneral'a bru'o est'is tre bon'ven'a dron'i en ĝi sen'vort'e, kiel ĝis nun.

Sed nun jam ver'e est'is temp'o hejm'e'n'ir'i. La societ'o pren'is si'n de sur la herb'o'kovr'o kaj ek'ir'is. Ni'a jun'ul'o paŝ'is tre mal'rapid'e, inter la patr'in'o'j, post'e mal'antaŭ la patr'in'o'j. Neni'u rimark'is, kiam ĉe flank'voj'o li mal'aper'is.

Li marŝ'is per pez'a'j paŝ'o'j, kvazaŭ ĉiu'j zorg'o'j, kiu'j'n la an'o'j de tiu mal'proksim'e bru'et'ant'a societ'o nun tiel facil'e for'sku'is de si'a'j ŝultr'o'j, prem'us li'a'n dors'o'n.

— Nu, mi for'kur'is mal'kuraĝ'e — li pens'is. — Kio'n oni opini'os? Egal'e! Mi ver'e ne konven'as al ili. Kial mi embaras'us per mi'a'j problem'o'j ili'a'n dolĉ'a'n sen'problem'ec'o'n? Ili ĝoj'u! Ili forges'u, ke en la dom'o'j, inter kiu'j ili paŝ'ad'as, mal'amik'a'j anim'o'j akr'ig'as si'a'n koler'o'n kontraŭ ili.

Kaj li ek'rapid'is — li'n ja atend'as hejm'e la task'o, al kiu li ofer'is tag'o'j'n kaj nokt'o'j'n ŝtel'it'a'j'n dis'de jun'aĝ'a'j plezur'o'j. La Task'o. Sed — ĉu ĝi ver'e est'as tiel grav'a por la mond'o? Aŭ ĉu nur li sol'a imag'as, ke ĝi pov'us port'u sav'o'n al la hom'ar'o? Kaj ĉu li, mal'riĉ'a, modest'a, tim'em'a jun'ul'o, kapabl'os iam trud'i al la mond'o ĉi tiu'n sav'o'n, eĉ se ĝi ver'e ne est'as sav'o?

Tra la mild'a printemp'a aer'o vibr'e palpebr'um'is la okul'o'j de mal'proksim'a'j mond'o'j, rigard'ant'e la ve'e barakt'ant'a'n mond'o'n de la hom'o'j kun la sen'kompat'ec'o de la etern'a'j aĵ'o'j. Ĉu ili'n rigard'as nun ie simil'a anim'o, frat-anim'o, kun tiel dolor'e brul'a am'o al la mal'feliĉ'a'j, stult'a'j hom'frat'o'j? Al ĉi tiu'j mizer'e pas'em'a'j kre'aĵ'o'j, kiu'j, anstataŭ far'i por si'a mal'long'a viv'o eden-ĝarden'o'n el la ter'o per reciprok'a help'o, kun'labor'o, kun'sent'o, star'as unu kontraŭ la ali'a kun okul'o'j sang'a'j de mal'am'o antaŭ la malic'a indiferent'o de la sen'anim'a natur'o.

Kaj nun re'e, ebl'e pli klar'e ol iam ajn ĝis nun, li tra'sent'is la kaŭz'o'n de la mal'feliĉ'o de l’ hom'ar'o. “Malamikete de las nacjes.” Mal'amik'ec'o de naci'o'j, de gent'o'j, de ras'o'j; ho, se li pov'us iam sen'dub'e pruv'i tio'n al la mond'o! Se foj'e ĉiu'j popol'o'j pov'us inter'kompren'iĝ'i sen'per'e, sen la fals'a per'ad'o de malic'a'j interpret'ist'o'j, mal'grand'ul'o'j kun mal'grand'ul'o'j. Se foj'e ili kun'ven'us por aranĝ'i ĉio'n klar'vid'e, sen antaŭ'juĝ'o'j, kun la sincer'a dezir'o de kompren'o, laŭ la regul'o'j de la raci'a bon'ec'o, per amik'a inter'parol'ad'o. Se ili re'kon'us fin'e, ke fund'e ili ĉiu'j est'as egal'a'j, kun la sam'a'j ĝoj'o'j kaj dolor'o'j, esper'o'j kaj aspir'o'j, ke la diferenc'o'j inter ili est'as nur interes'a mult'kolor'ec'o, kiu'n ĉiu naci'o kaj gent'o miks'as en la komun'a'n harmoni'o'n kiel grandioz'a'n donac'o'n. Se kun grand'a liber'ig'a rid'eg'o ili re'kon'us, ke el ĉi tiu'j diferenc'o'j sol'e strab'a'j politik'a'j ambici'o'j de sub'rid'ant'a'j mistifik'ist'o'j far'is mal'amik'a'j'n mur'o'j'n inter la an'o'j de unu grand'a famili'o. Ĉu tiam ne far'iĝ'us la tut'a hom'ar'o tia gaj'a amuz'iĝ'ant'a societ'o en la etern'a printemp'o de la am'o? Kompren'o, kompren'o — jen la trumpet'o de Jerik'o, kiu fal'ig'os tiu'j'n mur'o'j'n. Kaj ĉi tiu trumpet'o est'as pret'a; ĝi kuŝ'as sur li'a skrib'o'tabl'o. Ĉu sukces'e, ĉu fiask'e, li ne ĉes'os ĝis si'a mort'o instig'i la mond'o'n, ke ĝi ek'blov'u tiu'n trumpet'o'n per plen'a pulm'o.

Li rapid'ig'is si'a'j'n paŝ'o'j'n. Kaj li al'ven'is hejm'e'n: en la et'a'n mal'riĉ'a'n ĉambr'o'n. Tie li ek'brul'ig'is la lamp'o'n kaj long'e, medit'e kontraŭ'rigard'is ĝi'n, si'a'n sol'a'n intim'ul'o'n.

— Nu, ni labor'u! — li dir'is fin'e.

Atend'is la kutim'a labor'o. La lingv'o jam est'is pret'a de'long'e, nun jam est'is la vic'o de la praktik'a el'prov'o: kre'o de nov'a'j, for'strek'o de super'flu'a'j element'o'j, traduk'ad'o kaj verk'ad'o, fajl'ad'o kaj polur'ad'o. Plezur'a kaj facil'a afer'o ali'foj'e, sed nun ĉiam de'nov'e li halt'is kaj rigard'is mut'e antaŭ si'n. La gaj'a bru'o de tiu printemp'a societ'o re'son'is en li'a'j orel'o'j, trem'ig'is dolor'e li'a'n anim'o'n: la jun'a sang'o postul'is si'a'j'n rajt'o'j'n. Kaj, dum li ĉirkaŭ'rigard'is en la asket'e simpl'a ĉambr'et'o, re'e ek'dolor'is en li'a anim'o tiu dolĉ'a, freŝ'a knab'in'vizaĝ'o en la arĝent'a lum'o de la lun'o. Kaj re'e li ek'sent'is tiu'n sopir'o'n, kiu li'n tranĉ'is tie sub la kverk'o — viv'i, viv'i ĝoj'e, si'n'forges'e, facil'anim'e!

Kaj la lamp'o, kutim'iĝ'int'a al plumknarado kaj paper'susur'o, nun mir'e aŭd'is plur'a'j'n pez'a'j'n suspir'o'j'n. Ĝi'a mastr'o sid'is mut'e, sen'mov'e, en profund'a medit'o, kaj en li'a'j'n okul'o'j'n ŝtel'iĝ'is du grand'a'j larm'o'gut'o'j. Kaj tiam, en la silent'a nokt'o, sub la pal'a lum'o de la lamp'et'o, transvers'iĝ'is la sol'ec'a, ofer'em'e rezignaci'a anim'o. Al dolor'a pens'o kroĉ'iĝ'is ritm'o'j kaj laŭ la melankoli'a melodi'a de la kant'o aŭd'it'a sur la kamp'o, li ek'skrib'is, ver'e nur por si mem, en lingv'o, pri kiu neni'u sci'is, kiu'n neni'u kompren'is ankoraŭ, en si'a propr'a lingv'o, si'a'n propr'a'n dolor'o'n: